,,De direktie stelt zich niet aansprakelijk voor…”.
Dat ene bordje dat iedereen wel eens heeft gezien. Elke keer als ik het zie, denk ik: “Natuurlijk stelt de directie zichzelf niet aansprakelijk, laat dat maar aan mij over.”
Dit bord roept voor mij altijd meer vragen op dan het beantwoordt. Misschien is het beroepsdeformatie, misschien zie ik alles door een juridische bril. Dat wil ik best toegeven.
Maar toch, beste ondernemers, het belang van het uitsluiten van de aansprakelijkheid mag niet worden onderschat.
Wat betekent dat bordje eigenlijk?
Zo’n bordje is een exoneratiebeding: een afspraak (of beter: de suggestie van een afspraak) dat iemand niet aansprakelijk is. Maar of dat juridisch standhoudt? Dat is nog maar de vraag.
Want in Nederland geldt:
- Contractsvrijheid: je mag afspraken maken (pacta sunt servanda).
- Maar, er is een grens: uitsluiten van aansprakelijkheid voor opzet of grove schuld mag niet. (Denk aan Pseudo-vogelpest of Stein/Driessen).
- De strenge maatstaf: de rechter is terughoudend met het onderuit halen van een exoneratie (GTI Zwolle/Zürich).
- Check altijd alle omstandigheden: mate van schuld, verzekeringsaspect, hoedanigheid partijen (Kuunders/Swinkels).
Oftewel: een uitsluiting van aansprakelijkheid gaat niet altijd op.
Is dat bordje überhaupt geldig?
En dan komen we bij de kern: algemene voorwaarden. Want dat is zo’n bordje in feite.
Algemene voorwaarden hebben het karakter van contractuele bedingen. Ze binden partijen alleen als er sprake is van aanbod en aanvaarding (art. 6:217 BW).
Aanbod: de gebruiker (jij als ondernemer) moet duidelijk maken dat je je voorwaarden wilt laten gelden. Dat kan mondeling, schriftelijk, door terhandstelling, een verwijzing of zelfs door een opvallend bord in de winkel (art. 3:37 BW). Praktisch gedacht: dat bekende vinkje bij een online bestelling, de ouderwetse kleine lettertjes op de achterkant van de offerte of een in het oog springend bord in de winkel.
Aanvaarding: de wederpartij moet instemmen. Dat kan ook stilzwijgend, zolang er maar geen afwijzing komt.
Maar let op: je moet de ander ook een redelijke mogelijkheid geven om kennis te nemen van de voorwaarden (art. 6:233 sub b jo. 6:234 BW). Doe je dat niet, dan zijn de voorwaarden vernietigbaar. Een weggestopt bordje achter een deur of vage verwijzing is dus riskant.
Belangrijk: via art. 6:248 BW (redelijkheid en billijkheid) kunnen voorwaarden niet ineens tóch gaan gelden als ze nooit zijn overeengekomen (Van der Linde/Heutink). Dus nee, een bordje aan de muur bindt niet automatisch je klant.
En voor wie wordt aansprakelijkheid uitgesloten?
Dan nog die formulering: “De direktie stelt zich niet aansprakelijk.”
Bedoelt men nou de BV (de onderneming) of de directie persoonlijk? Juridisch gezien maakt dat nogal uit. In beginsel is het de BV die aansprakelijk is – niet de persoon van de directeur. Maar het bordje is vaak te slordig geformuleerd om dat echt duidelijk te maken.
Let wel op: opzet of bewuste roekeloosheid van leidinggevenden kun je niet uitsluiten. In zo’n geval is een beroep op een exoneratie naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar.
Wat kunnen ondernemers hieruit leren?
1. Check altijd wie precies is uitgesloten – de BV of de directie? De bedoeling is natuurlijk beiden.
2. Zorg dat je wederpartij weet van de exoneratie en er expliciet mee akkoord gaat.
3. Voor opzet en grove schuld geldt: zelfs het beste bordje helpt niet. Dat geldt ook voor het uitsluiten van opzet of bewuste roekeloosheid van leidinggevenden.
4. In B2B-verband heb je meer speelruimte maar wees duidelijk en zet het liever op papier dan op een vaag bordje.
Conclusie
Dat bordje is leuk voor aan de muur, maar juridisch gezien is het niet het onfeilbare schild dat het lijkt.
Ten slotte nog heel even over de spelling “direktie”. Volgens het Groene Boekje is tegenwoordig de enige juiste spelling “directie”. Misschien iets voor een nieuw bordje: “Drukfouten en spelfouten voorbehouden.”
Voor de ondernemer die dit bordje herkent en ons een berichtje stuurt, bieden wij een gratis juridisch adviesgesprek aan. Een tipje van de sluier: jullie koffie smaakt heerlijk en is van harte aan te bevelen aan iedereen die in Roermond komt.
